W Zielonej Górze są miejsca nieoczywiste. Niby znane, ale jak się okazuje potrafiące zaskoczyć. Któż z zielonogórzan nie wie, gdzie w mieście był browar? Jednak czy wiedzieliście, że obok był ogromny staw przypominający ten na „Dzikiej Ochli”?
Kiedy powstał w Zielonej Górze browar, a było to w latach 1872-1875, do powszechnego użycia dopiero wchodziły pierwsze chłodziarki, które były zupełną nowością na światowym rynku. Ulokowanie browaru na wzniesieniu w pobliżu cieków wodnych było idealnym rozwiązaniem. W ten sposób zakład miał własne ujęcie wody gruntowej. Niektóre półprodukty do produkcji piwa należało jednak trzymać w chłodzie dla utrzymania ich świeżości, smaku etc., np. brzeczkę. Tu nadawał się doskonale naturalnie uzyskany lód.
Przeglądając dawne mapy widać, że w pobliżu browaru znajdują się cieki wodne, które w pewnym momencie wchodzą pod ziemię. Podjęto decyzję, ażeby oszczędzać wodę i zaczęto ją gromadzić w specjalnie tworzonych do tego celach stawach, które tworzono w najbliższych okolicach browaru. Miały one zapewniać szybki dostęp do wody, a w zimie do lodu, gdyż stawy bardzo szybko zamarzały ze względu na niewielką głębokość.
Największy z nich powstał pod koniec XIX wieku i jest już widoczny na mapach z 1893 roku. Był to spory i wcale nie był uregulowanym zbiornikiem wodnym. Ulokowany był tuż przy browarze, w południowej części zakładu. Taki staw, prócz wyżej wymienionych rzeczy, spełniał jeszcze jedną bardzo ważną rolę. Mianowicie był także basenem przeciwpożarowym, który w nagłych stanach pozwalał na szybkie opanowanie trudnej sytuacji.
Pomimo to, że browar dysponował własną wodą, to w 1928 roku doprowadzono do niego miejską sieć wodociągową. Nie mogło to dziwić, gdyż był to największy zakład produkcyjny znajdujący się niedaleko nowej siedziby wodociągów przy dzisiejszej ul. Nowej oraz wieży ciśnień przy ul. Kordiana. Pomimo to w dalszym ciągu staw był wykorzystywany.
Przetrwał czasy II wojny światowej, choć nie pojawił się na pierwszej polskiej mapie miasta. Nie oznacza jednak, że nie istniał. Po prostu nie był użytkowany, tak często jak przed wojną, albo… zapomniano go nanieść. Teren nie był ogrodzony, co spowodowało, że w ciężkich powojennych czasach był on odwiedzany przez okoliczną młodzież, która się w nim kąpała, zbierała traszki, żyjątka do akwariów. Teren żył swoim życiem i przypominał swoim wyglądem teren dzisiejszej „dzikiej Ochli”.
Postępująca powojenna industrializacja spowodowała, że do stawu na początku lat 60. XX wieku zaczęto spuszczać ścieki przemysłowe powodując jego stopniowe zanieczyszczanie. Staw widnieje jeszcze jednak na radzieckiej mapie sztabowej z 1985 roku, a więc jeszcze wtedy istniał. Jednak jego stan musiał być niezadowalający, gdyż następnie został osuszony i zasypany. Dziś nie ma po nim praktycznie żadnego śladu, a w jego miejscu znajduje się plac manewrowy i hale magazynowe.
Źródła:
-archiwalne numery „Gazety Zielonogórskiej”, „Gazety Lubuskiej”;
-opracowania własne i zbiory prywatne rodziny Matejczuk;
-zbiory Zielonogórskiej Biblioteki Cyfrowej;
-zbiory David Rummsey Map Collection;
Tekst:
dr Grzegorz Biszczanik – historyk, filokartysta, znawca dziejów Zielonej Góry
