Najpierw robotnik, potem żołnierz – takie hasło przyświecało powstałej 26 czerwca 1935 r. Służbie Pracy Rzeszy (Reichsarbeitdienst, w skrócie RAD).
Była to paramilitarna organizacja, do której wcielano osoby w wieku 18-25 lat. Miała ona za zadanie przystosować młodzież do wojska poprzez pracę. Przynależność do RAD była jednym z podstawowych warunków dostania się do szkoły wyższej, gdyż organizacja wydawała specjalne zaświadczenia o ukończeniu nauki zawodu. W związku z tym młodzi grünberczycy masowo wstępowali w szeregi tej instytucji.
W Grünbergu było kilka obozów RAD. Jednak największym z nich był Reischarbeitdienstabteilung 3/100 “Karl Heinrich von Wedel” znajdujący się przy dzisiejszej ul. Wiejskiej, który powziął nazwę od nazwiska pruskiego ministra wojny. To w tym miejscu w 1942 r. hucznie obchodzono “Dzień Niemieckiej Pieśni”.
Dziś budynki obozu zostały w znacznej mierze przebudowane. W dawnej świetlicy znajduje się warsztat samochodowy, a w miejscu, gdzie kiedyś przechowywano sprzęt do pracy, dziś jest pomieszczenie socjalne. W budynku kadry obecnie jest biurowiec sieci spożywczej. Do dziś na budynkach można jednak zobaczyć charakterystyczny uchwyt proporca, a niedaleko pozostałość po niemieckiej tabliczce informacyjnej.
Tekst i zdjęcia:
dr Grzegorz Biszczanik – historyk, filokartysta, znawca dziejów Zielonej Góry
