Konstytucja 3 maja oraz Stanisław Ostręga. Cóż mają ze sobą wspólnego? Otóż bardzo wiele. Ostręga jako prezydent Zielonej Góry wybudował aleję, bez której obecnie wielu z nas nie wyobrażałoby sobie komunikacyjnej mapy miasta – aleję Konstytucji 3 maja. Zapraszam do poznania historii tej arterii pełnej PRL-owskich absurdów.
Połączenie ul. Wrocławskiej z Sikorskiego było najważniejszą inwestycją drogową w powojennym mieście. Najważniejszą i najbardziej kontrowersyjną, gdyż aby połączyć obie ulice należało wyburzyć wiele przedwojennych kamienic. O nowej drodze myślano już w latach 60. XX wieku, ale decyzję odłożono na “lepsze czasy”…
…które nastąpiły w 1978 roku. To wówczas nastąpiły pierwsze prace wyburzeniowe, kiedy prezydentem Zielonej Góry był Stanisław Ostręga, który za wszelką cenę chciał zbudować nową ulicę. Wszyscy o drodze mówili, jednak Ostręga pomimo krytyki podjął się tego zadania. Dziś mało osób pamięta, że istniejący wówczas odcinek pomiędzy ul. Sikorskiego i ul. Wrocławską znajdował się w polu i jeździły nią wozy drabiniaste, pasły się krowy, a jedyne auta jakie można było tam zobaczyć, to ciągniki rolnicze.
Nowa arteria miała być obwodnicą wewnątrz miejską. “Wielki budowniczy” parł do przodu nie zważając na władze wojewódzkie i bez ich zgody zaczął wyburzenia pod nową drogę. Został zrugany przez wojewodę Lembasa, ale… prac nie przerwał. Wyburzenia szły w zastraszająco szybkim tempie. Wiadomo zburzyć łatwiej niż wybudować. I tu dochodzimy do pierwszego absurdu. Nie nadążano nad kwaterunkiem mieszkańców w nowych domach, bo ich nie było.
Pod koniec lat 70. XX w. w mieście był ogromny brak lokali mieszkalnych. Nie można było wyrzucić ludzi na bruk mówiąc im, że zamiast ich mieszkań będzie droga. Należało ich gdzieś wykwaterować. Tu dochodzimy do kolejnego absurdu. Wszystkim mieszkającym w wyburzanych domach zagwarantowano nowe mieszkania na terenie Zielonej Góry i nastąpił… wzrost zameldowanych. Mieszkający meldowali całe rodziny, aby ci mogli dostać własne “M”. Urzędnicy nie przewidzieli takiego scenariusza, a wycofać się nie mogli.
Pierwotne plany budowy nowej alei zakładały, że wszystkie kamienice zostaną wyburzone po obu stronach nowej ulicy, gdyż środkiem niej miał znajdować się kolektor kanalizacyjny. Na całe szczęście tak się nie stało i kilka z nich przetrwało do dzisiaj.
No i dochodzimy do kolejnego absurdu. O drodze mówiono już w latach 60. XX w. Prace odłożono i przy ul. Srebrna Góra wybudowano w 1961 r. kino “Wenus”. Kiedy przy budowie drogi ruszono “z kopyta” urzędnicy mając sporą ilość dokumentacji technicznej zapomnieli ją dokładnie przeanalizować i na planowanej trasie nowej alei znalazło się kino. W związku z tym jak w popularnym filmie Barei – postanowili ulicę przesunąć. Tu znajdowała się popularna wśród mieszkańców przychodnia lekarska znajdująca się w przepięknej zabytkowej, ale niemieckiej, willi. Stała ona na środku nowej drogi. Czasy były takie, a nie inne, że zabytek “wrogiego narodu” nie przetrwał. Ten bałagan w urzędniczej dokumentacji doprowadził do jednej z największych debat odnoszących się do ratowania zabytków w mieście. Pogadali, pogadali i drogę i tak wybudowali. Po wielu problemach, pertraktacjach, perturbacjach, kłótniach, wymianach dokumentacji, burach u władz wojewódzkich nowa ulica była gotowa pod koniec 1982 roku. Nazwano ją aleją Konstytucji 3 maja.
Źródła:
-opracowania i zbiory własne;
-archiwalne numery „Gazety Zielonogórskiej”, „Gazety Lubuskiej”, “Łącznika Zielonogórskiego”;
-G. Biszczanik, “Rodzynek przy Srebrnej Górze”, [w:] wZielonej.pl https://www.wzielonej.pl/…/rodzynek-przy-srebrnej…/
-R. Zaradny, „Władza i społeczność Zielonej Góry w latach 1945-1975”, Zielona Góra 2009;
-„Historia Zielonej Góry. Dzieje miasta w XIX i XX wieku”, Tom II, pod red. W. Strzyżewski, Zielona Góra 2012;
-zbiory Archiwum Państwowego w Zielonej Górze, Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze, zdjęcia Z. Rajchego, B. Bugla.
Tekst:
dr Grzegorz Biszczanik – historyk, filokartysta, znawca dziejów Zielonej Góry
